Choroby neurodegeneracyjne to grupa schorzeń, które charakteryzują się stopniową utratą funkcji neuronów, czyli komórek nerwowych, w mózgu i układzie nerwowym. Niestety są to nieuleczalne schorzenia, które prowadzą do danej degeneracji i śmierci komórek nerwowych co powoduje ataksje lub demencje. Ataksja jest zaburzeniem neurologiczne, które wpływa na zdolność osoby do kontrolowania ruchów mięśni. Może objawiać się trudnościami w koordynacji, równowadze i precyzji ruchów. Natomiast demencja to stan, który wpływa na funkcje mózgu, takie jak pamięć, myślenie, orientacja, zdolność do wykonywania codziennych czynności i ocenę sytuacji. Często dotyka starszych osób. Do chorób neurodegeneracyjnych zaliczamy : chorobę Alzheimera, chorobę Parkinsona, stwardnienie zanikowe boczne (ALS) oraz pląsawicę Huntingtona a także zespół Korsakowa, o jakim chcę napisać.
ZESPÓŁ KORSAKOWA
Jest to znana choroba jednak bardziej kojarzonymi przez nazewnictwo terminu neurodegeneracyjne to wspomniane wcześniej Alzheimer, Parkinson czy ALS. Nie mniej jednak chciałam wspomnieć o tymże zespole ponieważ może on być rozpoznany u większości osób zmagających się z długotrwałym nadużywaniem alkoholu. Zespół Korsakowa zaburzenie neurologiczne, które jest wynikiem ciężkiego niedoboru witaminy B1 (tiaminy). Najczęściej związane jest z przewlekłym nadużywaniem alkoholu, ale może również wynikać z innych stanów, które wpływają na wchłanianie tiaminy. To schorzenie wpływa na zdolność osoby do tworzenia nowych wspomnień oraz prowadzi do różnorodnych zaburzeń poznawczych. Zespół Korsakowa może również pojawić się po operacji bariatrycznej co było dla mnie nowością, o jakiej dowiedziałam się czytając co raz więcej materiałów.
Encefalopatia Wernickiego jako powikłanie operacji bariatrycznej pojawiają się w piśmiennictwie już od ok. 40 lat . Według autorów podejrzenie encefalopatii Wernickiego powinno się pojawiać, gdy u pacjenta występują przedłużające się wymioty oraz szybko narastające zmiany stanu psychicznego i zaburzenia świadomości. Jak najszybsza suplementacja tiaminą może zmniejszyć ryzyko ciężkiego przebiegu encefalopatii Wernickiego i wystąpienia zespołu
Korsakowa. Badania wskazują, że zespół Korsakowa występuje u około jednej czwartej osób z encefalopatią alkoholową. Jej pierwszoplanowym objawem jest ciężkie upośledzenie pamięci deklaratywnej, to znaczy zaburzenie uczenia się nowego materiału i zapamiętywania bieżących wydarzeń (amnezja następcza). Są niezależne od modalności zmysłowej zapamiętywanej informacji i typu zadania mnestycznego . Amnezji następczej towarzyszy zwykle mniej nasilona amnezja wsteczna, obejmująca okres od kilku tygodni do kilku miesięcy, rzadziej lat. W przypadku amnezji wstecznej obserwuje się zjawisko zwane gradientem czasowym – im starszy jest ślad pamięciowy, tym bardziej jest on odporny na zakłócenia funkcji mózgu. Także pamięć semantyczna wydaje się odporniejsza na uszkodzenie niż pamięć epizodyczna. Charakterystyczne dla zespołów amnestycznych jest pierwszoplanowe upośledzenie pamięci przy względnie mniej zakłóconych innych procesach poznawczych i zachowanej inteligencji ogólnej. Relatywnie lepiej zachowana jest pamięć implicite (m.in. warunkowanie, torowanie, uczenie się proceduralne). W zespole Korsakowa mogą się pojawić także konfabulacje, aczkolwiek nie są one konieczne do ustalenia rozpoznania. Występują w różnym nasileniu, pojawiają się raczej w początkowych stadiach choroby i z czasem ustępują.
GŁÓWNE CECHY W ZESPOLE KORSAKOWA
Utrata pamięci: Ciężka utrata pamięci krótkotrwałej, podczas gdy pamięć długoterminowa często pozostaje nienaruszona. Konfabulacja: Pacjent może wymyślać historie, aby wypełnić luki w pamięci. Apatia: Brak zainteresowania lub emocji. Objawy neurologiczne: Słaba koordynacja, mimowolne ruchy gałek ocznych i podwójne widzenie. U niektórych pacjentów z zespołem Wernickiego-Korsakowa zaobserwowano również objawy powstałe w wyniku szkodliwego wpływu alkoholu:
Zmiany skórne:
- Nadmierne pobudzenie,
- Zaczerwienienie błon śluzowych i języka,
- Niewydolność wątroby,
- Uszkodzenie nerwów obwodowych i zaburzenia ze strony autonomicznego układu nerwowego,
- Zła tolerancja wysiłku fizycznego.
LECZENIE ZESPOŁU KORSAKOWA W SKRÓCIE
Suplementacja witaminy B1: Pacjenci są podawani wysokie dawki witaminy B1, najczęściej zastrzykami, aby szybko uzupełnić niedobór.
- Abstynencja od alkoholu: Unikanie alkoholu jest niezbędne, aby zapobiec dalszym uszkodzeniom móżdżku.
- Dieta i nawyki zdrowe: Wprowadzenie zdrowej diety bogatej w witaminy i minerały, takie jak potas i magnez.
- Psychoterapia: Wspomaganie pacjentów w radzeniu sobie z objawami neurologicznymi i emocjonalnymi, a także w odbudowie funkcji poznawczych.
- Leki nootropowe: W niektórych przypadkach stosowanie leków wspomagających funkcje poznawcze i koncentrację.
W psychozie Korsakowa u osoby, która podjęła terapię, jest dość dobre – a choroba może się zatrzymać. Jednak całkowite wyleczenie nie jest możliwe. U 25% chorych objawy utrzymują się lub narastają. Niepodjęcie leczenia prowadzi do zgonu. Kluczowe w utrzymaniu dobrego stanu jest stałe uzupełnianie niedoborów tiaminy doustnymi preparatami po zakończeniu leczenia. W terapii choroby Korsakowa ustępowanie objawów chorobowych obserwuje się przede wszystkim w pierwszym tygodniu. Często już w pierwszych godzinach można zauważyć redukcję zaburzeń gałkoruchowych, zwłaszcza odwodzenia i skojarzonego ruchu gałek ocznych. Zaburzenia świadomości ustępują w ciągu kilku godzin lub dni, a stan splątania poprawia się w ciągu miesiąca od rozpoczęcia terapii. Zaburzenia amnestyczne często mają charakter trwały. Ataksja ustępuje u około 50% chorych, natomiast u 30% nie obserwuje się znaczącej poprawy mimo prawidłowego leczenia. W leczeniu pacjentów z zespołem Wernickiego istotne jest ograniczenie podaży glukozy, ponieważ znacząco zwiększa ona zapotrzebowanie organizmu na tiaminę.
Opieka nad pacjentami cierpiącymi na encefalopatię Wernickiego wymaga skoordynowanej pracy zespołu medycznego. Biorą w nim udział: neurolog, internista, kardiolog, psychiatra, rehabilitant.
