Przemoc psychiczna to trudny, ale na szczęście coraz częściej poruszany i uświadamiany temat. Jest ona subtelną, ale bardzo krzywdzącą formą nadużycia, która często pozostaje niezauważona, nawet przez samą jej ofiarę. Dlaczego tak się dzieje? Dlaczego nadużycia psychiczne tak trudno dostrzec i im przeciwdziałać?
Manipulacja sprawcy – Gaslighting
Sprawcy przemocy psychicznej wykorzystują szereg różnych chwytów i technik manipulacyjnych. Jedną z najczęściej spotykanych metod jest tak zwany gaslighting. Polega on na manipulacji ofiarą w taki sposób, aby zwątpiła w swoją pamięć, zdrowy rozsądek i postrzeganie, a w konsekwencji, aby myślała, iż wina leży po jej stronie. Gaslighting przejawia się zaprzeczaniem przez sprawcę występowaniu wydarzeń, które miały miejsce lub całkowitym obwinianiem ofiary za rzecz, która nie była jej winą. Sprawcy potrafią tworzyć fałszywe narracje, które ofiary zaczynają akceptować jako prawdziwe. Taka manipulacja prowadzi do stopniowej erozji zaufania do własnej percepcji i wspomnień, co sprawia, że ofiara staje się zależna od sprawcy. Przemoc psychiczna tego typu powoduje, że ofiary mogą czuć się zagubione i niepewne, co jest celem manipulacyjnych działań sprawcy.
Uzależnienie emocjonalne
Poprzez wykorzystywanie manipulacji sprawca uzależnia od siebie osobę krzywdzoną w sposób emocjonalny, ponieważ wytwarza powtarzający się toksyczny cykl zależności. Po dłuższym czasie takiego funkcjonowania ofiara ma wrażenie, że jest zupełnie zależna od swojego oprawcy i nie może zaprzestać trwania tej relacji, gdyż rzekomo nie będzie w stanie poradzić sobie sama. Powoduje to również poczucie wstydu, niekompetencji oraz niskie poczucie własnej wartości, co jeszcze bardziej utwierdza ofiarę w tym przekonaniu. Jedną z faz bliskiego związku ze sprawcą przemocy psychicznej są okresy „miodowego miesiąca”, w których przemocowiec przeprasza i obiecuje poprawę, co wzmacnia uzależnienie i więź emocjonalną z ofiarą. Ofiary często wierzą, że ich miłość i poświęcenie mogą zmienić sprawcę, a tylko umacnia ich uzależnienie. Przemoc psychiczna tego rodzaju prowadzi do chronicznego stresu, depresji i innych problemów zdrowotnych, które dodatkowo utrudniają ofiarom zerwanie z oprawcą.
Brak fizycznych dowodów
W przeciwieństwie do przemocy fizycznej, przemoc psychiczna nie zostawia widocznych śladów. To jeden z głównych powodów, dla których ofiary nawet nie zdają sobie sprawy, że doświadczają przemocy. Brak fizycznych dowodów może sprawić, że ofiara nie jest pewna, czy to, co ją spotyka, jest prawdziwą przemocą. Społeczeństwo często nie rozpoznaje lub minimalizuje zachowania przemocy psychicznej, co może dodatkowo zniechęcać ofiarę do uznania swojej sytuacji za nadużycie. Ofiary mogą czuć się osamotnione w swoich odczuciach, zwłaszcza gdy ich bliscy i znajomi bagatelizują ich problemy. Często słyszą, że „przecież nie dzieje się nic złego” lub „to tylko wina nerwów”, co prowadzi do dalszej izolacji. Przemoc psychiczna bywa więc niewidoczna nie tylko dla ofiar, ale również dla otoczenia, co dodatkowo utrudnia podjęcie działań mających na celu przerwanie cyklu przemocy.
Skutki przemocy psychicznej
Przemoc psychiczna jest podstępną formą nadużycia, która często pozostaje niezauważona przez ofiary. To właśnie manipulacja, brak fizycznych dowodów, niskie poczucie własnej wartości, uzależnienie emocjonalne oraz stygmatyzacja i wstyd są tak niebezpieczne i sprawiają, że ofiary mogą nie szukać pomocy. Przemoc psychiczna prowadzi do wycofania się z życia społecznego, utraty zaufania do innych ludzi i trudności w nawiązywaniu zdrowych relacji w przyszłości. Ofiary często izolują się od rodziny i przyjaciół, obawiając się, że nikt nie zrozumie ich sytuacji lub tego, że nikt im nie uwierzy. Chroniczny stres i lęk mogą prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, takich jak depresja, zaburzenia lękowe i problemy z fizycznym zdrowiem. Ofiary mogą także rozwijać poczucie beznadziejności i bezsilności, co jeszcze bardziej utrudnia im szukanie pomocy i wsparcia
Edukacja i wsparcie
Edukacja na temat przemocy psychicznej oraz wsparcie dla ofiar mogą pomóc w przełamaniu tego cyklu i umożliwić ofiarom odzyskanie kontroli nad swoim życiem. Wspieranie kampanii informacyjnych, oferowanie dostępu do terapii oraz tworzenie bezpiecznych przestrzeni do dzielenia się doświadczeniami są krokami, które mogą przyczynić się do zwiększenia świadomości i pomocy ofiarom przemocy psychicznej. Wsparcie dla ofiar, w tym dostęp do terapii i grup wsparcia, może pomóc w procesie odzyskiwania kontroli nad swoim życiem i zdrowiem psychicznym. Organizacje zajmujące się przeciwdziałaniem przemocy psychicznej odgrywają dużą rolę w oferowaniu pomocy, porad prawnych i emocjonalnych, a także w prowadzeniu działań mających na celu zapobieganie przemocy. Przemoc psychiczna może być skutecznie zwalczana, jeśli ofiary otrzymają odpowiednie wsparcie i narzędzia do zrozumienia i przerwania cyklu przemocy.
Podsumowanie
Przemoc psychiczna to podstępna forma nadużycia, która często pozostaje niezauważona przez ofiary, sprawiając, że trudniej jest im rozpoznać i przeciwdziałać tej krzywdzie. Manipulacyjne techniki, takie jak gaslighting, brak fizycznych dowodów, uzależnienie emocjonalne oraz społeczne bagatelizowanie problemu, prowadzą do głębokiego poczucia wstydu i niskiej samooceny ofiar. Edukacja społeczna oraz wsparcie psychologiczne i emocjonalne są kluczowe dla przerwania cyklu przemocy psychicznej i umożliwienia ofiarom odzyskania kontroli nad swoim życiem. Działania te mogą pomóc w zwiększeniu świadomości oraz oferować niezbędne narzędzia do walki z tą trudną do zidentyfikowania formą przemocy.
